"Skalni" tańczą i śpiewają od 65 lat

W tym roku przypada 65. rocznica działalności artystycznej Studenckiego Zespołu Góralskiego „Skalni” Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie. Ten wyjątkowy zespół skupia młodzież akademicką różnych uczelni krakowskich. Łączy ich umiłowanie tradycji, kultury i sztuki góralskiej. Jubileusz jest okazją do spotkania dla kilku już pokoleń członków zespołu, którzy na przestrzeni wielu lat poprzez taniec, śpiew i muzykę góralską podtrzymują tradycję tej kultury. Przez wszystkie lata istnienia zespołu jego członkami byli i są studenci wyższych uczelni krakowskich pochodzący z Podhala, Orawy i Spisza oraz innych terenów Małopolski. Wielu z nich po ukończeniu studiów zajmuje się pracą organizacyjną i artystyczną w swoich rodzinnych stronach.

Studencki Zespół Góralski „Skalni” powstał w 1952 roku. U początków historii istniały kolejno grupy góralskie: przy Zespole Pieśni i Tańca „Krakus” AGH działająca od 1952 roku pod kierunkiem Jana Kuchty, kolejna przy Politechnice Krakowskiej jako Studencki Zespół Góralski pod kierownictwem Andrzeja Gąsienicy-Kotelnickiego, od 1959 roku działająca jako zespół międzyuczelniany. W latach 1964-1968 zespół ten nosił nazwę „Hyrni”. Od roku 1960 przy Wyższej Szkole Rolniczej w Krakowie został założony przez Eugeniusza Kusiora zespół „Holny”, od 1964 roku pod nazwą „Regle”. Działał on równolegle z zespołem „Hyrni”. Rozmowy na temat połączenia obu zespołów dały efekt i w 1968 roku powstał Zespół Góralski „Skalni”. Chociaż członkami zespołu są również studenci pochodzący spoza terenów górskich rozmiłowani w folklorze góralskim,  zespół niezmiennie przedstawia folklor Podhala w formie tradycyjnej. Repertuar prezentowanych programów odzwierciedla bogactwo tego regionu. Muzyka, tańce i śpiewy wyrastają z wielopokoleniowej tradycji mieszkańców Podhala i stanowią odrębną i oryginalną część kulturowego dziedzictwa Karpat.



Z okazji jubileuszu 60-lecia przygotowana została specjalna publikacja pt. "Hyrni. Z dziejów zespołów góralskich w uczelniach Krakowa", której autorami są Maria Jędrychowska, Józef Niewdana i Kazimierz Urbańczyk. Czytamy w niej: Pierwszą wzmiankę o studenckim zespole góralskim posiadamy z 1952 r. W Podhalańskiej Bursie przy ulicy Mikołajskiej 6, pochodzący z Podhala studenci AGH utworzyli pod przewodnictwem Jana Kuchty góralską grupę folklorystyczną w ramach  Zespołu Pieśni i Tańca AGH. Odnieśli [oni] sukces na Festiwalu Folklorystycznym Ziem Zachodnich w 1953 roku we Wrocławiu (…). W październiku 1953 r. na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej zaczyna studia Andrzej Gąsienica Kotelnicki. Już w pierwszym tygodniu października wokół Andrzeja zaczyna zbierać się grupka studentów-górali, by w drugim tygodniu wraz z koleżankami i kolegami z innych uczelni przystąpić do regularnych prób zespołu. Dziewczęta były z Akademii Medycznej, chłopcy z Politechniki, Wyższej Szkoły Ekonomicznej i Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego.



Jesienią 1960 r.  liczna grupa  absolwentów Technikum Hodowlanego w Nawojowej, którzy rozpoczęli studia na WSR postanowiła  utworzyć Zespół Góralski. Głównym inicjatorem tej idei i pierwszym kierownikiem zespołu był Eugeniusz Kusior – student drugiego roku Wydziału Rolniczego (też absolwent Nawojowej). Zespół przyjął nazwę „HALNY” i dość szybko przygotował program, wzorowany na Szkolnym Zespole  z Technikum Hodowlanego w Nawojowej. Późną jesienią 1963 r. na przeglądzie folklorystycznym znów „HALNY” przegrał z HYRNYMI. Wtedy to zapadła decyzja, że trzeba wszystko zmienić, że należy skończyć z amatorszczyzną. Była to decyzja zespołu i władz WSR. Do współpracy zaproszeni zostali wybitni fachowcy: mgr Kazimierz Bogucki (choreografia) i jego żona mgr Aleksandra Szurmiak-Bogucka (muzyka i śpiew). Pod ich kierunkiem dość szybko Zespół przygotował nowy program prezentujący folklor górali tatrzańskich i przyjął nową nazwę „REGLE”. Kierownikiem Zespołu został Andrzej Pawłowski. Pierwszy, znaczący występ  w 1964 roku „REGLE” dały z okazji otwarcia „Jubileuszowego Gmachu” WSR – w ramach uroczystości 600-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego i jednych z najwspanialszych Juwenaliów.

Rok 1968 tak dla „REGLI” jak i dla „HYRNYCH” był niezwykle trudny. Członkowie zespołów kończą studia i wyjeżdżają z Krakowa. W „REGLACH” kierownikiem zespołu został wybrany Franciszek Soból. Do tego też doszły niespokojne czasy. Członkowie obu zespołów prowadzili więc liczne, bardzo przyjazne rozmowy na temat połączenia się. Rozmowy dały efekt i powstał Zespół Góralski „SKALNI”. Było to świetne posunięcie, które stało się fundamentem dla trwającej do dziś potęgi „SKALNYCH”. Była ona budowana już wspólnie przez całą studencką rodzinę góralską i  solidny oraz trwały mecenat Uczelni Rolniczej".


Ważniejsze nagrody i wyróżnienia dla Studenckiego Zespołu Góralskiego „Skalni” w konkursach w latach 2013-2017
Rok 2013
I nagroda dla muzyki zespołu w 47. Ogólnopolskim Konkursie Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym, 30.06.2013 r.
Rok 2014
Special prize for female vocal group, festiwal „Akademicka Nitra 2014”, (Nitra, Słowacja) 5-11.07.2014 r.
Rok 2015
I miejsce grupy śpiewaczej dziewczyn, konkurs śpiewu „Sabałowe Bajania”, Bukowina Tatrzańska, 14.08.2015 r. Wyróżnienie dla muzyki zespołu na XL Konkursie Muzyk Podhalańskich im. T. Skupnia, Nowy Targ, 4.10.2015 r.
Rok 2016
I miejsce – „Złoty Polaniarski Zbyrcok” dla grupy śpiewaczej dziewczyn w konkursie śpiewu, Przednówek w Polanach, Kościelisko, 8.05.2016 r.
III miejsce w kategorii muzyki w konkursie podczas Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu, 9.08.2016 r.
„Złote Zbyrkadło” dla grupy śpiewaczej dziewczyn na 48. Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem, 21-26.08.2016 r.
„Złote Zbyrkadło” - nagroda indywidualna dla Haliny Skupień na 48. Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem, 21-26. 08.2016 r.
"Srebrna Ciupaga" w konkursie za program „Młocka-Hołdymas” na 48. Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem, 21-26.08.2016 r.
Rok 2016
Grand Prix – dla grupy śpiewaczej dziewczyn w konkursie śpiewu na 51. Sabałowych Bajaniach, Bukowina Tatrzańska, 13.08.2017 r.
Wyróżnienie za muzykę Zespołu w 42. konkursie Muzyk Podhalańskich im. T. Skupnia, Nowy Targ, 8.10.2017 r.

Izabella Majewska, zdj. Krzysztof Haładyna i arch. Zespołu