20.08.2022, 09:59 | czytano: 2983

Uczczą pamięć pomordowanych na Nowotarszczyźnie Żydów. Uroczystości w Rabce, Nowym Targu i Czarnym Dunajcu

Fot. Piotr Dobosz
Równo po 80 latach od zagłady Żydów na Podhalu - zorganizowane zostaną obchody tragicznej rocznicy, które obejmą Rabkę, Czarny Dunajec i Nowy Targ.
Dokładnie 80 lat temu, 30 sierpnia 1942 roku, na nowotarskim kirkucie hitlerowcy rozstrzelali ok. tysiąca Żydów, wśród nich obywateli miasta - lekarzy, adwokatów, miejskich radnych. Mord na żydowskim cmentarzu był zwieńczeniem prowadzonej od maja tegoż roku na terenie całej Nowotarszczyzny akcji „Reinhard”, której celem było wymordowanie ludności żydowskiej z Generalnego Gubernatorstwa. Kolejne dwa tysiące żydowskich mieszkańców powiatu nowotarskiego popędzono na stację kolejową i w towarowych wagonach wysłano do obozu zagłady w Bełżcu.
Po raz pierwszy uroczystości na większą skalę zorganizowano 5 lat temu, w 75. rocznicę tragicznych wydarzeń. Przed nami 80. rocznica zagłady, do której przygotowaniom poświęcona była konferencja prasowa, zorganizowana w Miejskim Centrum Kultury w Nowym Targu.
Rabka-Zdrój

W Rabce uroczystości trwać będą przez dwa dni - 27 i 28 sierpnia. Rozpoczną się w sobotę, w Miejskiej Bibliotece Publicznej, w budynku dawnego dworca kolejowego o godzinie 16 wspomnieniami córki mieszkańca Rabki Zvi Hirscha Schiffeldrina, Racheli. Opowie ona historię zmarłego kilka lat temu ojca, któremu udało się przeżyć Holocaust.
Godzinę później z wykładem pt. „I woła jedno puste miejsce” wystąpi Ewa Koper, pracowniczka Muzeum - Miejsca Pamięci w Bełżcu, po nim - otwarcie wystawy pt. „Niemiecki obóz zagłady w Bełżcu. Historia i relikty” w świetle badań archeologicznych.

W niedzielę, o godzinie 16 - początek Spaceru Pamięci, odbywającego się w uzdrowisku od 2015 roku, zainicjowanego przez grupę Historia Rabki.

- Od tego czasu nieustannie przypominamy o społeczności żydowskiej mieszkającej przed wojną w Rabce, której liczbę szacowano na 452 osoby - mówił podczas konferencji reprezentujący Historię Rabki, Narcyz Listkowski.

Wydarzenie rozpocznie się na deptaku przed muszlą koncertową, gdzie - jak przypominał Listkowski – w ostatnią niedzielę sierpnia 1942 roku, w dzień deportacji Żydów, przedstawiciele goralenvolku, na czele z Wacławem Krzeptowskim oraz niemieccy oficjele, świętowali na radosnym wiecu „oczyszczenie” z nich Rabki.

- A wykładowcy i kursanci niemieckiej szkoły policyjnej, którzy wzięli aktywny udział w akcji Reinhardt, dostali w nagrodę 5 tysięcy egipskich papierosów i 25 litrów wódki - opowiadał Listkowski.

Dalej uczestnicy Marszu Pamięci udadzą się przed willę „Tereska”, w której mieściła się owa niechlubna niemiecka szkoła, a stamtąd - na mogiły, znajdujące się w lasku za willą, gdzie zaplanowano przemówienia, czytanie listów, zapalenie zniczy i złożenie wiązanek.

W Marszu Pamięci weźmie udział jedna z ostatnich ocalałych, Anna Janowska-Ciąćka z domu Kleinberg, córka przedwojennego dentysty, Romana Kleinberga. Trzy osoby z jej rodziny zostały zamordowane na zapleczu willi „Tereska”.

Czarny Dunajec

Program rocznicowych obchodów w Czarnym Dunajcu przedstawił podczas Wojciech Głowacz z Fundacji Centrum Rodziny Popielów. To właśnie ona w 2020 roku odnowiła cmentarz w Czarnym Dunajcu i za pomocą georadaru odnalazła 4 zbiorowe mogiły żydowskie, a z odzyskanych macew utworzyła lapidarium w miejscu starego budynku przedpogrzebowego. W najbliższym czasie zamierza też odnowić czarnodunajecką synagogę - jedną z najlepiej zachowanych w Małopolsce. Obchody, które zaplanowano na poniedziałek, 29 sierpnia, rozpoczną się o godz. 17 na cmentarzu w Czarnym Dunajcu modlitwą Ryfki Foremniak. Po niej odczytane zostaną imiona i nazwiska prawie 500 zamordowanych osób.

O godz. 18 w Centrum Kultury i Promocji odbędzie się pokaz filmu „Ukos światła” Wojciecha Szumowskiego, który przedstawia działania wolontariuszy podczas projektu „Ludzie, nie liczby” w Czarnym Dunajcu, a po nim, w synagodze - recital Ryfki Foremniak.
Nowy Targ

Obchody 80. Rocznicy Zagłady Żydowskich Mieszkańców Podhala w Nowym Targu potrwają dwa dni. Rozpoczną się we wtorek, 30 sierpnia o godz. 14 na Stadionie Miejskim - to właśnie w tym miejscu odbywała się selekcja Żydów, następnie uroczystości przeniosą się na stację kolejową, skąd byli oni deportowani do niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu. Na stadionie przewidziano odczytanie imion prawie 3 tysięcy osób, zarówno tych wywiezionych, jak i zamordowanych na cmentarzu żydowskim.

- W ten sposób chcemy symbolicznie wywołać ich istnienie, przywołać ich imiona - mówiła dr Karolina Panz, badaczka zagłady, członkini Centrum Badań nad Zagładą Żydów i wolontariuszka projektu „Ludzie, nie liczby”.

Wcześniej, o godz. 13.40 z nowotarskiego Rynku na stadion odjedzie specjalny autobus, który przewiezie na stadion wszystkich pragnących wziąć udział w uroczystościach. Później ten sam autobus przewiezie ich na cmentarz żydowski, gdzie planowana jest modlitwa.

- Będzie ona miała szczególny charakter - mówiła Karolina Panz, ponieważ poprowadzi ją naczelny rabin Krakowa Avi Baumol, którego prababcia zginęła w Nowym Targu i jest pochowana na tym cmentarzu. Szczególny charakter wydarzenia podkreśla też obecność potomków ofiar oraz ocalałego Hanocha Gutfreunda, który przyjedzie z 11-osobową rodziną. On sam przemówi na stadionie, a potomkowie będą opowiadać o swoich bliskich na cmentarzu żydowskim.
Całość wtorkowych obchodów zakończy pokaz filmu „Ukos światła” w Miejskim Centrum Kultury i - być może - spotkanie z jego reżyserem, Wojciechem Szumowskim.

Środa, 31 sierpnia, będzie drugim dniem obchodów tragicznej rocznicy. O godz. 18 na Rynku otwarta zostanie wystawa „Aktion Reinhard. 80 Rocznica niemieckiej zbrodni 1942-43”, przygotowanej przez krakowski IPN, o 19 w MCK - przedstawienie „Ślady na piasku”, podczas którego wzruszającą historię do programu słowno-muzycznego „Pamięci tych, którzy żyli z nami” namaluje piaskiem Magdalena Suszek Bąk, a po nim koncert zespołu „Magda Brudzińska Klezmer Trio”, uznawanego za jeden z najlepszych w Europie zespołów wykonujących wokalno-instrumentalną muzykę klezmerską.

Ostatnim akcentem obchodów będzie - w czwartek, 1 września, o godz. 17 w Muzeum Drukarstwa - spotkanie autorskie z Miriam Guensberg, która opowie o losach swojego ojca, urodzonego w Nowym Targu, połączone z promocją książki „Bohater bez ojczyzny”.

Organizatorami nowotarskich obchodów rocznicowych są Miasto Nowy Targ, Powiat Nowotarski, Powiatowe oraz Miejskie Centrum Kultury, Muzeum Drukarstwa, Krakowski Oddział IPN oraz Stowarzyszenie Zespół Regionalny „Śwarni”.

p/
Może Cię zainteresować
komentarze
mądry i skromny22.08.2022, 09:35
A widzisz- to byli Żydzi komuniści- ateiści ,odszczepieńcy od swojego narodu którzy zaangażowali się w życie polityczne kraju w którym żyli stając się de facto Polakami, Rosjanami itd. Przecież ich udział w represyjnych działaniach państwa była podyktowana potrzebą uwiarygodnienia się wobec władz PRL a nie solidarnością ze swoim narodem. Ale nam wygodniej widzieć ich żydowskie pochodzenie bo potrzebujemy mitu że wszystko co złe w naszym kraju jest winą Żydów, Niemców i cholera wie kogo ale na pewno nie prawdziwych Polaków.
Dość fałszowania pamięci21.08.2022, 21:24
@ "mądry i skromny"
Czy ty faktycznie masz wspomniane tu "zapalenie opon mózgowych"?
Żydzi komuniści - ateiści mieli w głębokim poważaniu Żyda rabina na dodatek z Wojska Polskiego. Podziały nie były narodowościowe lecz polityczne. Dlaczego kilku oficerów polskich uniknęło śmierci a później dowodzili Armiami w LWP? Bo przeszli politycznie na stronę komunistów.
Czy wcześniej komunista, Polak, Feliks Dzierżyński przejmował się ilu Polaków zamordowała dowodzona przez niego Czeka? Nie.

Ty mi chcesz zarzucić niewiedzę w tych sprawach? Nie żartuj. Raczej sam się doucz i nie stawiaj bezsensownych pytań.
Valhalla21.08.2022, 21:02
@Test Fobii
@Dość fałszowania pamięci

Ten przypadek jest nieuleczalny :D. Trzeba go ignorować jak Wektor:).
Test Fobii21.08.2022, 20:22
@mądry i skromny

Czy ty człowieku umiesz czytać rzeczywistość, czy masz zapalenie opon mózgowych:).
Dość fałszowania pamięci21.08.2022, 20:16
@ Valhalla
Nie tylko ty, ale nie wszystkim chce się to napisać.
mądry i skromny21.08.2022, 19:32
Co- Valhalla- sugerujesz że Naczelny Rabin nie był ŻYDEM?
Valhalla21.08.2022, 18:26
Czy tylko ja ma takie wrażenie, że ta osoba ("mądry i skromny") jest niezrównoważona:).
mądry i skromny21.08.2022, 16:25
Do- dość fałszowania historii- jeżeli chodzi o Katyń to 10 procent oficerów którzy tam zginęli było Żydami a wśród nich Naczelny Rabin Wojska Polskiego, to co Żydzi swoich nie poznali? Jak ty chcesz walczyć z fałszowaniem historii jak sam nic nie wiesz?
Dość fałszowania pamięci21.08.2022, 11:57
@ "mądry i skromny"
Swoim przewrotnym "intelektem" to właśnie ty błysnąłeś.

Żydzi byli wszędzie, byli też w NSZ ich wiedza była później bardzo przydatna dla UB. Byli też tacy jak Paweł Jasienica (Lech Beynar) który był partyzantem u "Łupaszki" i nigdy z Żydokomuną nie było mu po drodze.

Ci na zachodzie byli przeróżni, taki np. Józef Retinger agent masonerii twórca Klubu Bilderberg masońskiego zbiorowiska istniejącego do dzisiaj.
Łaził on za gen Sikorskim jak pies nie było go przy nim tylko w dniu katastrofy gibraltarskiej.

O dzisiejszych Jonny Danielsach nawet mi się pisać nie chce.

O czym pisze "Wektor" raczej wszyscy zrozumieli, tylko nie ty.
Najwyższa pora wyliczyć wszystkich żydowskich oprawców i cyklicznie przypominać ich zbrodnie. Do tych zbrodni zalicza się również Zbrodnia Katyńska. Tam chyba tylko kierowca był Rosjaninem.
Tak samo jak z osądzających gen. Emila Fieldorfa "Nila" bodaj tylko protokolant był Polakiem.

To też - a może przede wszystkim - jest pamięć po Żydach
mądry i skromny21.08.2022, 10:41
No i znowu- Wektor- błysnął intelektem- kiedy Żydzi ginęli służąc w WP lub PSZ na zachodzie byli polskimi żołnierzami ale kiedy Żyd zostawał funkcjonariuszem UB był Żydem i tylko Żydem. W ten sposób tworzy się mit że wszystko co złego stało się w naszym kraju jest winą Żydów, Niemców i cholera wie kogo ale na pewno nie prawdziwych Polaków.
Wektor20.08.2022, 22:27
Dlaczego na Nowotarszczyźnie nie ma uczczenia pomordowanych Polaków przez oprawców z urzędu bezpieczeństwa "UB",
pochodzenia żydowskiego. Uroczystości powinne odbywać się w Zakopanem, Rabce, Nowym Targu i Czarnym Dunajcu,
wszędzie tam, gdzie żydowscy oprawcy katowali Polskich patriotów. Opinia publiczna, młodzież szkolna, ma WIEDZIEĆ
o martyrologi żydowskiej, a o polskiej ma nie WIEDZIEĆ, bo Polaków okupanci (jedni i drudzy) mniej wymordowani niż
żydów? Funkcjonariusze UB pochodzenia żydowskiego z imienia i nazwiska mordowali polskich patriotów. I o tych
patriotach należy pamiętać i upamiętnić w sposób godny. Relatywizm dla narodu wybranego, sam w sobie, zdaje się
sugerować, że pamięć może być wybiórcza dla innych postaw moralnych, dla narodu żydowskiego Polacy nie zasługują na
pamięć masowego mordu, gdyż nie jest jej przynależna. Przecież nas nikt nie mordował :).

Należy zerwać z tą doktryną pamiętania tylko o jednych. O drugich też należy pamiętać. Przede wszystkim!

PS.
Oczekuje co rocznej wystawy z Instytut Pamięci Narodowej w Miejskim Centrum Kultury, na temat katowanych patriotów
przez funkcjonariuszy narodu wybranego.
Osiol20.08.2022, 22:04
Do Pal
Znam lepszą wersję sami się zapędzili do stodoły i się podpalili na złość Polakom aby ich oczernic
Smok20.08.2022, 21:33
ej jedziemy na ten stadion z jakimiś transparentami jude raus czy coś?
Smok20.08.2022, 21:32
Ja tam zadbam o to by młodzież swoje wiedziała o garbatych nosach.
Nie chcem, ale muszem20.08.2022, 20:53
Poczekajcie jak się "dobiorą" do Palace to dopiero dowiecie się kto tam był mordowany. To już przestaje być znośne, to staje się nieznośne. Najwyższa pora zmienić w Polsce zarządców na polski rząd.
Stachu20.08.2022, 17:04
A może by tak wreszcie uczcić pamięć pomordowanych PRZEZ żydów?
Obywatel20.08.2022, 15:53
Won z pamięcią o pomordowanych Żydach! Wstrętny naród! Kończcie w tym!
PAL20.08.2022, 13:51
Osioł może dlatego że to były UB-eckie prowokacje ?
ciekawski20.08.2022, 12:07
Kiedy będziemy obchodzić pamięć pomordowanych przez "żymskich" komunistycznych prokuratorów i sędziów z lat 40 - 50 ?
zpodhalanskiej20.08.2022, 10:35
Rzymianie najważniejsi!!!
Osiol20.08.2022, 10:19
No po raz drugi obchodzi się rocznicę to już coś.
Powinno się też wspomnieć o bohaterskim zatrzymywaniu transportów do obozów (może ktoś coś wie bo oficjalnie zero)
Warto też o dziewietnastu pogromach po wojnie wspomnieć mówi się tylko o Jedwabnem a pozostałe czemu się pomija
Osiol20.08.2022, 10:17
No po raz drugi obchodzi się rocznicę to już coś.
Powinno się też wspomnieć o bohaterskim zatrzymywaniu transportów do obozów (może ktoś coś wie bo oficjalnie zero)
Warto też o dziewietnastu pogromach po wojnie wspomnieć mówi się tylko o Jedwabnem a pozostałe czemy się pomija
Może Cię zainteresować
Zobacz pełną wersję podhale24.pl