ZAKOPANE. Anna Wende-Surmiak dyrektor Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem, Elżbieta Witkowska-Zaremba dyrektor Instytutu Sztuki PAN w Warszawie zapraszają na spotkanie promujące wydawnictwo "Rozpoczął tedy fonograf zbieranie melodii podhalańskich…" Pierwsze nagrania muzyki tradycyjnej Podhala ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego i Instytutu Sztuki PAN odtworzone po ponad 100 latach.
3 grudnia (czwartek), godz. 18Gmach główny Muzeum Tatrzańskiego
ul. Krupówki 10, Zakopane
Wstęp wolny. Uczestnicy spotkania otrzymają publikację!
Muzyka, muzyka, góralsko muzyka,
Cały świat obejdzies nima takiej nika
Region Podhala zajmuje wyjątkowe miejsce w historii polskiej fonografii etnomuzycznej. To tutaj w 1904 roku Roman Zawiliński – filolog i etnograf z Krakowskiej Akademii Umiejętności dokonał pierwszego znanego nam, historycznego nagrania folkloru muzycznego – śpiewek ludowych w wykonaniu Jana Krzeptowskiego – syna najsłynniejszego góralskiego muzykanta Jana Krzeptowskiego-Sabały. W roku 1906 Willy Blossfeld z Lipska utrwalił na Podhalu śpiewy i nuty góralskie. Z jego pobytu zachowało się do dziś 14 wałków fonograficznych. W 1914 roku powstał zaś największy zbiór dokumentów dźwiękowych z muzyką Podhala, którego twórcą był Juliusz Zborowski. Zborowski późniejszy długoletni dyrektor Muzeum Tatrzańskiego w 1913 roku osiadł na Podhalu; był nauczycielem gimnazjalnym w Nowym Targu, zajmując się jednocześnie badaniami gwary i kultury materialnej górali. Fonograf i wałki zakupił z własnych pieniędzy na raty w niemieckim domu towarowym w północnych Czechach.
Jak wspominał po latach (Juliusz Zborowski, Pisma Podhalańskie): Rozpoczął tedy fonograf zbieranie melodii góralskich, wałki napełniały się szybko, a na pierwszy ogień szedł grajek nad grajki, bozy talent muzyki Podhala, Bartuś Obrochta. Trzeba go było widzieć, jak z całą satysfakcją przysłuchiwał się nagranym przez siebie wałkom, jak co chwila przygadywał „dobrze, dobrze” – i jak, przytupując nogą do taktu, wygłosił swoją opinię: „Wiecie, panie profesorze, to niegłupia trąba!”
W 2015 r. dzięki dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz dzięki współpracy Muzeum Tatrzańskiego z Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie udało się po ponad 100 latach odtworzyć, zdigitalizować i opublikować kolekcję nagrań Juliusza Zborowskiego.
Jesteśmy przekonani, że płyta stanowić będzie unikatowe źródło do poznania oryginalnego brzmienia dawnej muzyki Podhala. Wydawnictwo posłuży także do badań nad przemianami zachodzącymi w wykonawstwie i stylistyce wciąż żywej muzyki góralskiej. Zwłaszcza utrwalone w nagraniach i zachowane nuty Bartusia Obrochty niewątpliwie staną się inspiracją do kultywowania i pielęgnowania góralskiego folkloru muzycznego dla społeczności lokalnej i środowisk polonijnych oraz wszystkich miłośników muzycznej twórczości ludowej.
Żaden bowiem z regionów etnograficznych naszego kraju nie może poszczycić się porównywalną do zasobów z Podhala liczbą zachowanych archiwaliów fonograficznych sprzed pierwszej wojny światowej.
Projekt dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Koordynacja projektu: Danuta Janusz (Muzeum Tatrzańskie), Jacek Jackowski (Instytut Sztuki PAN)
Digitalizacja nagrań archiwalnych: Franz Lechleitner, Jacek Jackowski
Koncepcja i redakcja wydawnictwa: Jacek Jackowski
Wybór i opracowanie nagrań, komentarz etnomuzykologiczny: Aleksandra Szurmiak-Bogucka, Jacek Jackowski (współpraca: Ewelina Grygier)
Rekonstrukcja nagrań archiwalnych, mastering: Anna Rutkowska
Konsultacje: Piotr Majerczyk, Krzysztof Trebunia-Tutka
Transkrypcje tekstów gwarowych: dr Artur Czesak (współpraca: Jakub Ścisłowicz)
Projekt graficzny: Arkadiusz Rabiński, Jacek Jackowski
Fotografie: Piotr Jamski, Andrzej Samardak
Ambasadorzy projektu: Jan Karpiel-Bułecka, Krzysztof Trebunia-Tutka, Szymon Bafia
Fotografie archiwalne pochodzą z Archiwum Muzeum Tatrzańskiego.
mat,, prasowy, s/
