Dawna ceramika, czyli "Ocalić lekceważone"...

Spotkanie odbędzie się w piątek 18 marca o godz. 18.00 w budynku Bursy Gimnazjalnej, ul. Nadwodnia 5 w Nowym Targu. * * *

Posadzki i okładziny ceramiczne produkowane od połowy XIX wieku do 1939 roku w Europie Zachodniej i na terenie monarchii Austro-Węgierskiej, zdobiące sienie, klatki schodowe, korytarze i wnętrza zabytkowych kamienic, szkół, szpitali i kościołów nie były do tej pory szerzej omawiane w polskich opracowaniach naukowych. Stało się tak dlatego, że ceramiczne płytki podłogowe traktowano jako wytwór technologii przemysłowej, a więc relatywnie młodej, o charakterze masowym, toteż nie postrzegano jej wytworów, jako reliktu kultury. Tymczasem okładziny ceramiczne postrzegane jako detal architektoniczny, wytworzony na drodze starej, mechanicznej technologii z materiału plastycznego: gliny, cementu oraz mieszanek wielu komponentów, jako przedmiot produkcji przemysłowej i element dekoracyjny, którego wzornictwo wywodzi się z różnych epok, od kilkudziesięciu lat są przedmiotem badań historyków sztuki i rzemiosła na całym świecie. Lukę tę wypełniła dopiero praca doktorska „Europejska ceramika artystyczna w budownictwie z lat 1840-1939 i jej przykłady w obiektach architektury Krakowa. Problemy ochrony”.

Okładziny ceramiczne instalowane na terenie dawnej Galicji, także w Nowym Targu, powstały w latach 1880-1939 w fabrykach działających w Austrii, Czechach i w Niemczech, a w późniejszym okresie także w Polsce. Reprezentują wszystkie panujące w owym czasie style i nurty wornictwa: są wśród nich płytki nawiązujące do rzymskich mozaik, posadzek średniowiecznych, są wzory secesyjne i Art Deco. Ważnym ich dopełnieniem, są glazurowane okładziny ścienne, które nadają wystrojowi wnętrz klatek schodowy charakter reprezentacyjny. Choć w Galicji nie istniały, poza niewielkimi manufakturami poważne fabryki produkujące ceramiczne posadzki, działały tu jednak firmy budowlane dostarczające materiałów do wystroju wnętrz ówczesnym inwestorom. W Krakowie należały do nich zakłady L.G. Kadenów, Jana Godzickiego, Giovanniego Zulianiego, A.D. Hochstima, S.D.Gottlieba, Hasa i Silberberga i wielu innych. W Nowym Targu były to między innymi firmy: Ignacego Hammerschlaga, Ozjasza Kisena, Józefa Chodorowicza.

Ostatnie dwudziestolecie i wzmożony ruch remontowy spowodował gwałtowną destrukcję okładzin ceramicznych. Jako zniszczone i nie nadające się do konserwacji posadzki i okładziny sieni są skuwane zamieniane na nowoczesne, zawsze ze stratą dla zabytkowych wnętrz. Niniejszy wykład zwraca uwagę na zapomnianą historię krakowskich i nowotarskich składów budowlanych oraz wskazuje na pilną potrzebę ochrony tego skromengo, ale jakże istotnego fragmentu dziedzictwa europejskiego rzemiosła.

* * * Dr Agnieszka Partridge, dziennikarka, publicystka, redaktor krakowskiego Ośrodka TVP, autorka telewizyjnych programów dokumentalnych o tematyce historycznej oraz artykułów popularnonaukowych i naukowych poświęconych kulturze i sztuce publikowanych m. in. w: „Przekroju”, „Domu i Wnętrzu”, „Filmie”, „Spotkaniach z Zabytkami”, „Gazecie Antykwarycznej”, „Krakowie” „Dzienniku Polskim”, „Art & Business”. Z wykształcenia filolog, historyk sztuki-muzeolog. Jest autorką albumowej monografii „Otwórzcie bramy pamięci. Cmentarze wojenne z lat 1914-1918 w Małopolsce” i książki poświęconej historii wsi małopolskiej w wieku XX „Pleśna jakiej już nie ma”. Jako ekspert d/s cmentarzy z I wojny światowej uczestniczyła w pracach zespołu wytyczającego małopolski odcinek „Szlaku Frontu Wschodniego”. Od kilku lat realizuje autorski projekt opisania i dokumentowania krakowskich zabytkowych posadzek i okładzin ceramicznych „Niechciane piękno”. W roku 2015 obroniła na Politechnice Krakowskiej doktorat pt. „Europejska ceramika artystyczna w budownictwie z lat 1840-1939 i jej przykłady w obiektach architektury Krakowa. Problemy ochrony.”

* * *

Organizatorem wykładów jest Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Targu. Cykl podobnie jak w ubiegłych latach realizowany jest przy wsparciu finansowym Urzędu Miasta Nowego Targu.

Już dziś serdecznie zapraszamy !