Są takie rody w polskiej historii, które wyrastają ponad przeciętność, np. Potoccy, Czartoryscy, Sapiehowie, Radziwiłłowie. Do takich znamienitych rodzin zaliczają się również Zamoyscy. Jest rzeczą godną podkreślenia, że ten ostatni możemy obdarzyć mianem – ród bez zdrajców.
Na Słowacji w kurorcie Drużbaki Wyżne (Vyšné Ružbachy) odbyła się międzynarodowa konferencja zatytułowana „Zamoyscy w Polsce i na Słowacji”. W konferencji udział wzięli, m. in. wykładowca Akademii Ekonomicznej w Katowicach i AWF w Krakowie - dr hab. Zbigniew Kruczek, wykładowca AWF w Krakowie i wieloletni pracownik Muzeum Tatrzanskiego – dr hab. Jerzy M. Roszkowski, studenci Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie, radni Rady Powiatu Tatrzańskiego – Edward Tybor i Zbigniew Proszowski, wykładowca Wyższej Szkoły Ekonomicznej i Stosunków Międzynarodowych (Vysoká Škola Ekonomicka i Medzinárodných Vsťahov) w Bratysławie – doc. judr., dr h.c. Vlastimil Vicen, historycy zamku w Starej Lubowli, prezes Instytutu Zamoyskiego na Słowacji – Radosław Babijczak, przewodnicy tatrzańscy, członkowie Stowarzyszenia Tatrzańskiego Klubu Niezależnych, mieszkańcy Zakopanego, przedstawiciele związku emerytów z powiatu lubowelskiego oraz mieszkańcy wioski Drużbaki Wyżne i kuracjusze goszczący w termach.Konferencję honorowym patronatem objął JE ambasador Rzeczpospolitej Polskiej na Słowacji Leszek Soczewica. Natomiast Marcin Zamoyski z Zamościa, syn XVI Ordynata (ostatniego) Ordynacji Zamojskiej wystosował list do uczestników konferencji, w którym czytamy, m. in.: "Z całego serca dziękuję organizatorom jak i wszystkim prelegentom za udział w tej – dla mojej rodziny – tak ważnej konferencji. Dziękuję za naszą Europę, której Zamoyscy przez wieki byli współtwórcami od Padwy w Italii po Lwów i Lubowlę, Zamość i Warszawę.
Dziś, ta konferencja pozwala nam myśleć o Europie jako naszej wspólnej Ojczyźnie, Ojczyźnie wszystkich mieszkańców naszego kontynentu.
Razem – jak mówił Jan Zamoyski – kształcąc młode pokolenie Europejczyków, Polaków, Słowaków, Czechów, Ukraińców i innych narodów Naszej Europy, możemy myśleć o przyszłości dla naszych dzieci i ich dzieci."
W przerwie między częściami konferencji wszyscy jej uczestnicy udali się na cmentarz parafialny w Drużbakach Wyżnych, by złożyć kwiaty i zapalić znicze na grobie Zamoyskich (sióstr ostatniego właściciela dóbr lubowelskich). W tym miejscu odczytano list Marcina Zamoyskiego i recytowano okolicznościową poezję w języku słowackim. Warto przypomnieć, że w 2013 roku na renowację nagrobka fundusze wyasygnował Bank Spółdzielczy w Bukowinie Tatrzańskiej.
Druga cześć obrad była poświęcona historii Zamoyskich z Ordynacji Zamojskiej i Ordynacji Kozłowieckiej, węgierskiej linii tego rodu oraz stosunkom polsko-słowackim w czasie II wojny na Spiszu.
W dyskusji uczestnicy obrad przystali na propozycję, by kolejna konferencja na ten temat odbyła się w Zakopanem. Miłym i ciekawym akcentem towarzyszącym temu wydarzeniu było zwiedzanie uzdrowiska w Drużbakach oraz zwiedzanie zamku w Starej Lubowli. Po zamku oprowadzał i ciekawie opowiadał jego pracownik - Marian Čiżińský , mieszkanie miejscowości Hniezdne. Warto nadmienić, że w kwietniu b.r. otwarto w zamkowych komnatach wystawę poświęconą rodzinie Zamoyskich, a w szczególności związkom z rodziną Bourbonów z Hiszpanii.
Organizatorem tego popularno-naukowego wydarzenia był Instytut Zamoyskiego N.O., a partnerami: Stowarzyszenie Tatrzańskiego Klubu Niezależnych i Termy Vyšné Ružbachy.
A oto kilka wypowiedzi o tym spotkaniu.
Prof. Jerzy Roszkowski, wykładowca AWF w Krakowie powiedział:
Cieszę się, że na Sławacji powstał Instytut Zamoyskiego jako instytucja działająca non profit, a jednocześnie jako przejaw oddolnej, społecznej inicjatywy. Daje to wielkie możliwości współpracy Polaków i Słowaków w pasie przygranicznym, tym bardziej, że rodzina Zamoyskich mieszkała i działała właśnie na granicy Podhala i Spisza.
Konferencja była dobrze przygotowana merytorycznie, referaty dotyczły w równym stopniu historii rodu Zamoyskich, jak i ich życia współczesnego. Warto zaznaczyć również marketingowe podejście zarządzających obecnie uzdrowiskiem. Nie omieszkali oni promować Drużbaków Wyżnych wśród Polaków obecnych na konferencji.
Lekarz weterynarii Szymon Wajda z Zakopanego powiedział:
Byłem pierwszy raz w tym uzdrowisku na Słowacji. Jest to urocze miejsce na wypoczynek i spotkania naukowe. Konferencja merytoryczna, niektóre referaty bardzo interesujące. Dobrze, że konferencję połączono ze zwiedzaniem zamku w Starej Lubowli, który związany jest z polskimi rodami Lubomirskich i Zamoyskich. Myślę, że taa współpraca będzie kontynuowana w przyszłości.
Cieszymy się, że Polacy tak licznie przyjechali na naszą konferencję. Proszę jak najczęściej odwiedzać piękny, historyczny Spisz. Polityka historyczna jest ważną płaszczyzną współpracy między naszymi narodami.
Adam Kitkowski, zdj. Andrzej Gibała
---
W tym miejscu warto powiedzieć kilka zdań o rodzie Zamoyskich.
W historii polskich rodów magnackich Zamoyscy są rodem wyjątkowym pod wieloma względami. Był i jest to ród ludzi walecznych, wykształconych, ofiarnych, dobrych organizatorów, mecenasów i darczyńców. Z tej rodziny wywodzą się budowniczowie silnej i niepodległej I Rzeczypospolitej, np. kanclerz i hetman wielki koronny - Jan Zamoyski założyciel w XVI w. Zamościa, którego potomek jest obecnie prezydentem tego miasta, reformatorzy i darczyńcy schyłku XVIII w., np. kanclerz wielki koronny Andrzej Zamoyski, który darował 200 tysięcy złotych polskich na potrzeby skarbu, żołnierze i dyplomaci pierwszej połowy XIX w., np. generał Zamoyski, który brał udział w Powstaniu Listopadowym , później objął kierownictwo polityki zagranicznej stronnictwa Hotel Lambert w Paryżu., a także zabiegał o przychylność papieży dla niepodległości Polski, społecznicy i pozytywiści drugiej połowy XIX w., np. brat ordynata, Andrzej hr. Zamoyski, który był prezesem Towarzystwa Rolniczego, pozytywistycznej pracy organicznej i organizował zjazdy ziemian w swoim majątku Klemensów, dyplomaci i politycy XX wieku, np. wiceprezes Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu Maurycy Klemens Zamoyski, który był ambasadorem RP w Paryżu, sprawował urząd ministra spraw zagranicznych i był kandydatem na urząd Prezydenta RP w 1922 roku, artyści i sportowcy, np. rzeźbiarz - August Zamoyski, który po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku mieszkał w Zakopanem i ze S. I. Witkiewiczem współtworzył grupę „Ekspresjonistów Polskich"(z tego okresu pochodzą jego sukcesy sportowe, np. przejazd rowerem z Paryża do Zakopanego), Jan Zamoyski, po 1989 roku został senatorem RP.
Rodzina Zamoyskich jest to ród budzący szacunek i uznanie, gdyż działalność pro publico bono rodzina ta stawiała wyżej niż własne dobro i prywatne ambicje. Dzisiaj prochy Zamoyskich spoczywają w Polsce, Anglii, Hiszpanii, we Włoszech i na Słowacji. Potomkowie kanclerzy, ordynatów i hrabiów mieszkają w ojczyźnie i na emigracji. Zarówno dawni, jak i współcześni Zamoyscy szczycą się historią swojej rodziny. Jedno miano wyróżnia ich spośród wielu polskich czy europejskich rodów – jest to ród wielkich patriotów i ofiarnych społeczników.
ak/
