31 lipca br. na ścianie Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej w Nowym Targu zamontowana została tablica upamiętniająca członków Strażackiego Ruchu Oporu „Skała” związanych z powiatem nowotarskim.
Jest to efekt starań podjętych w 2019 r., kiedy to zrodziła się inicjatywa upamiętnienia tablicą pamiątkową płk. poż. Jerzego Lgockiego oraz ppor. poż. Tadeusza Barana, jednak dzięki przeprowadzeniu szerszych badań i poszukiwań udało się odnaleźć zdecydowanie więcej osób godnych upamiętnienia.
Mjr poż. Bruno Banach – powiatowy instruktor pożarnictwa w powiecie nowotarskim w latach 1934-1936, następnie powiatowy instruktor pożarnictwa w powiecie krakowskim w latach 1936-1939, 1940-1943 i 1945, następnie Komendant Zawodowej Straży Pożarnej w Nysie i Wałbrzychu oraz Komendant Wojewódzkiej Szkoły Pożarniczej w Wałbrzychu. Oficer do zadań specjalnych I Okręgu Stołecznego Strażackiego Ruchu Oporu.
Ppor. poż. Tadeusz Baran – absolwent nowotarskiego gimnazjum, Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Centralnego Ośrodka Wyszkolenia Pożarniczego, uczestnik obrony Warszawy we wrześniu 1939 r. Powiatowy instruktor pożarnictwa w powiecie nowotarskim w latach 1940-1943, więzień Palace i Montelupich, zamordowany przez Niemców w Słomnikach 11 grudnia 1943 r. Współautor książki „Z przeszłości Miasta Nowego Targu”.
Płk poż. Bronisław Bauer ps. „Karol” – dowódca oddziału doświadczalnego oraz wykładowca Centralnej Szkoły Pożarniczej w Warszawie, w czasie powstania warszawskiego dowódca 259. plutonu strażaków AK wchodzącego w skład kompanii sztabowej II Obwodu Żoliborz AK, a następnie 8 Dywizji Piechoty AK, dwukrotny kawaler Krzyża Walecznych. Komendant Zawodowej Straży Pożarnej w Rabce-Zdrój w okresie od listopada 1944 r. do kwietnia 1945 r. Wieloletni Komendant Miejskiej Straży Pożarnej w Katowicach.
Płk poż. Jerzy Lgocki ps. „Jastrząb” – urodzony w Łopusznej, członek Polskiej Organizacji Wojskowej, uczestnik rozbrojenia żołnierzy austriackich w Nowym Targu w nocy z 31 października na 1 listopada 1918 r., żołnierz 1 Pułku Artylerii Górskiej i komendant ekspedycji na Orawę. Uczestnik wojny polsko-ukraińskiej oraz polsko-bolszewickiej, w czasie III powstania śląskiego dowodził utworzoną przez siebie 2. baterią artylerii Górnośląskich Wojsk Powstańczych, a następnie 1. Dywizjonem Artylerii. W czasach II RP pełnił m.in. funkcję powiatowego instruktora pożarnictwa w powiecie mieleckim, Komisarycznego Zarządcy Jasła, komornika prowizorycznego w Krakowie, a od 1937 r. był dowódcą II Oddziału Warszawskiej Straży Ogniowej. W grudniu 1939 r. został Komendantem Głównym Strażackiego Ruchu Oporu „Skała”, a w lutym 1940 r. został powołany na stanowisko Komisarycznego Kierownika Technicznego Pożarnictwa na terenie Generalnej Guberni. Aresztowany z rodziną w Warszawie w listopadzie 1943 r., więziony na Pawiaku i KL Stutthof. Zginął w KL Neuengamme 25 stycznia 1945 r. Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi oraz wieloma innymi.
Por. poż. Wiesław Lgocki ps. „Jastrzębiec” – urodzony w Nowym Targu, syn Jerzego. W czasie okupacji pracował w biurze ojca w Warszawie i Krakowie. Oficer do zadań specjalnych Komendy Głównej „Skały”, wykładowca i absolwent I kursu oficerskiego w Centralnej Szkole Pożarniczej w Warszawie oraz szef grupy dywersyjnej Warszawa-Śródmieście. Grupa dywersyjna pod jego dowództwem była odpowiedzialna m.in. za podpalenie warsztatów i garażów samochodowych SS przy ul. Barokowej 2 w Warszawie 10 lipca 1943 r. Zginął w czasie buntu więźniów w więzieniu na Montelupich w Krakowie w dniu 29 listopada 1943 r.
Tablica ta powstała przy wsparciu wielu osób, szczególnie zaangażowani byli: zastępca Komendanta Głównego PSP nadbryg. Józef Galica, Komendant Powiatowy PSP w Nowym Targu mł. bryg. Piotr Domalewski, dowódca JRG w Nowym Targu mł. bryg. Piotr Hodorowicz, p. Łukasz Brzostowski oraz wykonawcy tablicy - p. Mateusz i Janusz Gąsienica-Daniel z firmy Zako-Piask. Podziękowania należą się strażakom z JRG w Nowym Targu, którzy wyremontowali ścianę pod tablice oraz p. Erykowi Guzikowi i Mateuszowi Fudalewskiemu, którzy pomogli w montowaniu tablicy.
Tego samego dnia odbyło się spotkanie zastępcy burmistrza Krzysztofa Trochimiuka z Prezesem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Pamięci Strażackiego Ruchu Oporu „Skała” kpr. rez. Arkadiuszem Stefaniakiem-Guzikiem, podczas którego omówiono kilka najbliższych inicjatyw związanych z upamiętnieniem członków „Skały” w Nowym Targu.
Arkadiusz Stefaniak-Guzik
Powagi to życz gościom, którzy na pomniku pod kopcem poprawili datę powstania styczniowego markerem i zapomnieli o powstaniu śląskim z 21 roku