Wręczono Krzyże Wolności i Solidarności. Wśród odznaczonych dwaj nauczyciele z Zakopanego

Krzyże Wolności i Solidarności wzorowane na przedwojennych Krzyżach i Medalach Niepodległości, nadaje Prezydent Rzeczpospolitej. Odznaczenia otrzymają działacze opozycji antykomunistycznej z lat 1956-1989 za zasługi w działalności na rzecz niepodległości i suwerenności Polski oraz respektowania praw człowieka w PRL. Otrzymali je m. in. Krzysztof Andrzej Wojtecki i pośmiertnie - Franciszek Bachleda-Księdzularz.
- Dziś miałem wielki zaszczyt powiesić na Państwa piersiach krzyż - symbol zbawienia, ale i poświęcenia dla drugiego człowieka. Taka jest wasza życiowa droga. Są na sali ci, którzy tworzyli przedsierpniową opozycję zanim powstała „Solidarność”. Są tacy, którzy tworzyli „Solidarność” i „Solidarność” Rolników Indywidualnych. Są wśród was represjonowani, inwigilowani przez system komunistyczny, także ci, którzy byli internowani w wojskowych obozach internowania. Reprezentujecie Państwo różne nurty „Solidarności” i myślenia o wolnej Polsce. Są także wśród Was członkowie Ruchu Wolność i Pokój, Konfederacji Polski Niepodległej, ale to, co was jednoczyło, to myśl o tym, aby Polska była wolna, niepodległa, suwerenna i solidarna. Ten krzyż to wyraz głębokiego uznania państwa Polskiego za podjęte wybory, za poświecenie i za gotowość do walki o najważniejsze dla polskiego narodu sprawy - dodał prezes Nawrocki.

Na zakończenie uroczystości odbyła się premiera krakowska wyprodukowanego przez Instytut Pamięci Narodowej krótkiego filmu w reżyserii Tomasza Łysiaka „Którzy ogień podsycą…”, opowiadającego o idei i historii odznaczenia Krzyż Wolności i Solidarności.


Krzysztof Andrzej Wojtecki
ur. w 1938 roku w m. Zakopane
Odznaczenie KWiS zostało nadane postanowieniem Prezydenta RP nr 40/2024

Nauczyciel w Zespole Szkół Zawodowych w Zakopanem. Od jesieni 1980 r. członek NSZZ „Solidarność”. Wybrany do składu prezydium Międzyszkolnej Komisji Zakładowej „Solidarności” Pracowników Oświaty i Wychowania Zakopanego i Podtatrza.

Po wprowadzeniu stanu wojennego zaangażowany w działalność podziemnych struktur „Solidarności” w Zakopanem. Uczestnik niezależnej kontrmanifestacji w dniu 1 maja 1983 r. w Zakopanem (za co został ukarany grzywną), a także zaangażowany w akcje bojkotu oficjalnych obchodów w dniu 1 maja 1985 r. Czynny przy wykonaniu tablicy upamiętniającej ks. Jerzego Popiełuszkę na Nowym Cmentarzu w Zakopanem. W 1985 r. sygnatariusz listu protestacyjnego w sprawie skazania Jana Kosteckiego, działacza podziemnej „Solidarności” Pomorza Zachodniego, skierowanego do władz PRL, prymasa, ONZ oraz Amnesty International.
Kolporter wydawnictw drugoobiegowych, w tym czynny przy przemycie literatury religijnej do Czechosłowacji. Od przełomu 1985/86 zaangażowany w druk wydawnictw niezależnych, w tym „Biuletynu Podhalańskiego”. Współzałożyciel duszpasterstwa nauczycielskiej „Solidarności” w Zakopanem.

Franciszek Bachleda-Księdzularz
ur. w 1947 roku w m. Zakopane
Odznaczenie KWiS zostało nadane postanowieniem Prezydenta RP nr 40/2024

Nauczyciel w Zespole Szkół Zawodowych w Zakopanem, związany także zawodowo z Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem. Ponadto działacz zakopiańskiego oddziału Związku Podhalan, a przede wszystkim miłośnik i propagator kultury góralskiej, poeta piszący gwarą, autor przekładów na język gwarowy, a także choreograf góralskich zespołów folklorystycznych. W aktywności społecznej i artystycznej, w której starał się uwypuklać związki kultury góralskiej z obrzędowością religijną, związany z lokalnym Kościołem, krzewiciel idei chrystianizmu. Jesienią 1980 r. członek Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” w Muzeum Tatrzańskim. Ponadto inicjator powołania struktur rolniczych związków zawodowych na Podhalu. Czynny przy powołaniu struktur „Solidarności Wiejskiej” w Zakopanem i Kościelisku, członek Komitetu Organizacyjnego „Solidarności Wiejskiej” Regionu Podhala, Spisza i Orawy, uczestnik zjazdu zjednoczeniowej rolniczych związków zawodowych w Poznaniu w marcu 1981 r., a następnie członek Zarządu Regionalnego „Solidarności” Rolników Indywidualnych Podhala, Spisza i Orawy.

Po wprowadzeniu stanu wojennego, w dniu 13 grudnia 1981 r. internowany. Osadzony w Ośrodku Odosobnienia w Rzeszowie – Załężu. Zwolniony w dniu 24 grudnia 1981 r. W tym czasie pozbawiony posady nauczyciela w Zespole Szkół Zawodowych, której ponowne objęcie mu uniemożliwiono.

Po zatrudnieniu przez parafię pw. Świętej Rodziny w Zakopanem organizator pielgrzymek parafialnych (m. in. do Watykanu, Częstochowy, ale też do grobu ks. Jerzego Popiełuszki w Warszawie), uroczystości kościelnych oraz wydarzeń parafialnych, a także wielu niezależnych wydarzeń kulturalnych. Prowadził także zajęcia, nazwane czwartkami duchowymi, początkowo poświęcone gwarze podhalańskiej, z czasem przekształcone w wykłady dotyczące kultury góralskiej, historii Kościoła oraz zasad wiary chrześcijańskiej. Brał udział w działalności duszpasterstw rolników, aktywny także w ramach Związku Podhalan (od 1987 r. prezes Związku). Powyższa działalność, formalnie legalna, poprzez przyjęte formy wyrazu, miała opozycyjny charakter, kontestacyjny wobec władz.

W dniu 1 maja 1983 r. uczestnik kontrmanifestacji zorganizowanej przez podziemną „Solidarność” w Zakopanem. Brał także udział w mszy świętej odprawionej w rocznicę śmierci gen. Boruty – Spiechowicza w dniu 12 października 1986 r. Począwszy od 1988 r. inicjator działań mających na celu przywrócenie nazwy ulicy Marszałka Józefa Piłsudskiego w Zakopanem.

Biogramy na podstawie materiałów archiwalnych Instytutu Pamięci Narodowej.

s/ zdj. Żaneta Wierzgacz /IPN