- Odznaczenie przyznał Państwu Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Andrzej Duda na wniosek Prezesa IPN. Stąd to odznaczenie ma wymiar szczególny. Dziś dołączacie Państwo do elitarnego grona niespełna dziewięciu tysięcy osób odznaczonych Krzyżem Wolności i Solidarności - mówił dr Karol Nawrocki, prezes IPN podczas uroczystości w Krakowie.
Krzyże Wolności i Solidarności wzorowane na przedwojennych Krzyżach i Medalach Niepodległości, nadaje Prezydent Rzeczpospolitej. Odznaczenia otrzymają działacze opozycji antykomunistycznej z lat 1956-1989 za zasługi w działalności na rzecz niepodległości i suwerenności Polski oraz respektowania praw człowieka w PRL. Otrzymali je m. in. Krzysztof Andrzej Wojtecki i pośmiertnie - Franciszek Bachleda-Księdzularz. 
- Dziś miałem wielki zaszczyt powiesić na Państwa piersiach krzyż - symbol zbawienia, ale i poświęcenia dla drugiego człowieka. Taka jest wasza życiowa droga. Są na sali ci, którzy tworzyli przedsierpniową opozycję zanim powstała „Solidarność”. Są tacy, którzy tworzyli „Solidarność” i „Solidarność” Rolników Indywidualnych. Są wśród was represjonowani, inwigilowani przez system komunistyczny, także ci, którzy byli internowani w wojskowych obozach internowania. Reprezentujecie Państwo różne nurty „Solidarności” i myślenia o wolnej Polsce. Są także wśród Was członkowie Ruchu Wolność i Pokój, Konfederacji Polski Niepodległej, ale to, co was jednoczyło, to myśl o tym, aby Polska była wolna, niepodległa, suwerenna i solidarna. Ten krzyż to wyraz głębokiego uznania państwa Polskiego za podjęte wybory, za poświecenie i za gotowość do walki o najważniejsze dla polskiego narodu sprawy - dodał prezes Nawrocki.
Na zakończenie uroczystości odbyła się premiera krakowska wyprodukowanego przez Instytut Pamięci Narodowej krótkiego filmu w reżyserii Tomasza Łysiaka „Którzy ogień podsycą…”, opowiadającego o idei i historii odznaczenia Krzyż Wolności i Solidarności.
Krzysztof Andrzej Wojtecki
ur. w 1938 roku w m. Zakopane
Odznaczenie KWiS zostało nadane postanowieniem Prezydenta RP nr 40/2024
Nauczyciel w Zespole Szkół Zawodowych w Zakopanem. Od jesieni 1980 r. członek NSZZ „Solidarność”. Wybrany do składu prezydium Międzyszkolnej Komisji Zakładowej „Solidarności” Pracowników Oświaty i Wychowania Zakopanego i Podtatrza.
Po wprowadzeniu stanu wojennego zaangażowany w działalność podziemnych struktur „Solidarności” w Zakopanem. Uczestnik niezależnej kontrmanifestacji w dniu 1 maja 1983 r. w Zakopanem (za co został ukarany grzywną), a także zaangażowany w akcje bojkotu oficjalnych obchodów w dniu 1 maja 1985 r. Czynny przy wykonaniu tablicy upamiętniającej ks. Jerzego Popiełuszkę na Nowym Cmentarzu w Zakopanem. W 1985 r. sygnatariusz listu protestacyjnego w sprawie skazania Jana Kosteckiego, działacza podziemnej „Solidarności” Pomorza Zachodniego, skierowanego do władz PRL, prymasa, ONZ oraz Amnesty International.
Kolporter wydawnictw drugoobiegowych, w tym czynny przy przemycie literatury religijnej do Czechosłowacji. Od przełomu 1985/86 zaangażowany w druk wydawnictw niezależnych, w tym „Biuletynu Podhalańskiego”. Współzałożyciel duszpasterstwa nauczycielskiej „Solidarności” w Zakopanem.
Franciszek Bachleda-Księdzularz
ur. w 1947 roku w m. Zakopane
Odznaczenie KWiS zostało nadane postanowieniem Prezydenta RP nr 40/2024
Nauczyciel w Zespole Szkół Zawodowych w Zakopanem, związany także zawodowo z Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem. Ponadto działacz zakopiańskiego oddziału Związku Podhalan, a przede wszystkim miłośnik i propagator kultury góralskiej, poeta piszący gwarą, autor przekładów na język gwarowy, a także choreograf góralskich zespołów folklorystycznych. W aktywności społecznej i artystycznej, w której starał się uwypuklać związki kultury góralskiej z obrzędowością religijną, związany z lokalnym Kościołem, krzewiciel idei chrystianizmu.
Po wprowadzeniu stanu wojennego, w dniu 13 grudnia 1981 r. internowany. Osadzony w Ośrodku Odosobnienia w Rzeszowie – Załężu. Zwolniony w dniu 24 grudnia 1981 r. W tym czasie pozbawiony posady nauczyciela w Zespole Szkół Zawodowych, której ponowne objęcie mu uniemożliwiono.
Po zatrudnieniu przez parafię pw. Świętej Rodziny w Zakopanem organizator pielgrzymek parafialnych (m. in. do Watykanu, Częstochowy, ale też do grobu ks. Jerzego Popiełuszki w Warszawie), uroczystości kościelnych oraz wydarzeń parafialnych, a także wielu niezależnych wydarzeń kulturalnych. Prowadził także zajęcia, nazwane czwartkami duchowymi, początkowo poświęcone gwarze podhalańskiej, z czasem przekształcone w wykłady dotyczące kultury góralskiej, historii Kościoła oraz zasad wiary chrześcijańskiej. Brał udział w działalności duszpasterstw rolników, aktywny także w ramach Związku Podhalan (od 1987 r. prezes Związku). Powyższa działalność, formalnie legalna, poprzez przyjęte formy wyrazu, miała opozycyjny charakter, kontestacyjny wobec władz.
W dniu 1 maja 1983 r. uczestnik kontrmanifestacji zorganizowanej przez podziemną „Solidarność” w Zakopanem. Brał także udział w mszy świętej odprawionej w rocznicę śmierci gen. Boruty – Spiechowicza w dniu 12 października 1986 r. Począwszy od 1988 r. inicjator działań mających na celu przywrócenie nazwy ulicy Marszałka Józefa Piłsudskiego w Zakopanem.
Biogramy na podstawie materiałów archiwalnych Instytutu Pamięci Narodowej.
s/ zdj. Żaneta Wierzgacz /IPN
