Przez plakat do historii

Józef Mroszczak to jeden z najwybitniejszych polskich grafików i najważniejszych twórców polskiego plakatu. Urodzony w 1910 roku w Nowym Targu (zmarł w 1975 r. w Warszawie) jest współtwórcą polskiej szkoły plakatu. Był nauczycielem akademickim na uczelniach w Katowicach, Warszawie, Darmstadt, Dusseldorfie, Ulm, Wiedniu, Berlinie, Parmie, Linzu, Kolonii i Brukseli. W 1956 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego; był przewodniczącym polskiego oddziału Alliance Graphique International i wiceprezesem International Council of Graphic Design Association.Jego twórczość nie zamykała się w płaskich formach plakatowych.

Wybitny architekt wnętrz wystawowych, projektował pawilony handlowe i oprawę graficzną wystaw podczas targów przemysłowych oraz wystaw sztuki w całej Europie.

Artysta kształcił się w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie w latach 1930-1934 oraz w Kunstgewerbe Schule i Graphische Lehr- und Versuchsanstalt w Wiedniu w latach 1934-1937. W czasie drugiej wojny światowej uczył rysunku i reklamy w Szkole Handlowej w Nowym Targu. Po wojnie w latach 1947-1952 prowadził pracownię plakatu i litografii w Wolnej Szkole Malarstwa i Rysunku w Katowicach, gdzie rozwijał grafikę projektową oraz tradycyjne techniki grafiki warsztatowej. Spod jego ręki wyszło całe pokolenie studentów, którzy potem zdobywali liczne nagrody na konkursach i wystawach, głównie w dziedzinie plakatu.

Od 1952 r. po przeprowadzce do Warszawy związany z Akademia Sztuk Pięknych, gdzie prowadził Katedrę Grafiki Użytkowej oraz jedną z pracowni plakatu, obok innego wybitnego pedagoga Henryka Tomaszewskiego. W 1968 r. był inicjatorem i współorganizatorem pierwszego na świecie Muzeum Plakatu w Wilanowie oraz Międzynarodowego Biennale Plakatu w Warszawie. Od pierwszej edycji brali w nim udział: Andy Warhol, Alberto Giacometti, Roy Lichtenstein, Marc Chagall, Yusaku Kamekura, Milton Glaser.
Jego ręką były zdobione okładki książek, albumów, kalendarzy i katalogów, ale głównym zajęciem był plakat, którym zajmował się od 1933 roku; w sumie stworzył ich 170. Do najbardziej znanych należą plakaty teatralne i operowe tj. ?Aida", ?Baron cygański", ?Don Carlos", ?Otello", ?Nędznicy", ?Ptasznik z Tyrolu" czy bodaj najsłynniejsze wersje ?Borysa Godunowa".

Józef Mroszczak stworzył swój niepowtarzalny styl, wyróżniający się trafną metaforą i przesłaniem, a przy tym plastyczną urodą, w której było wiele inspiracji ludowej, w tym rzecz jasna, podhalańskiej. Jak podkreśla syn artysty, Marcin Mroszczak, także znakomity grafik, ?Ojciec był dumny, że urodził się i dorastał na Podhalu, a kultura góralska bez wątpienia miała wpływ na jego twórczość." Wiele podobnych i ciepłych słów wyrażali przyjaciele Józefa, wśród których bliskim był Andrzej Wajda.

Otwarcia wystawy w pięknych słowach dokonała jej kuratorka, Wiktoria Kowalczyk-Szlaga w obecności rodziny artysty i jego syna Marcina, a międzynarodowemu triennale patronować będzie Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie. Wystawa potrwa przez cztery miesiące, do końca lutego 2025 roku.

Z dumą więc trzeba odnotować ten październikowy wieczór w nowotarskim Muzeum Drukarstwa; to kolejny dowód na to, jakich wspaniałych ludzi rodzi nasza skalna, podhalańska ziemia. Z satysfakcją też odnotować trzeba decyzję władz miejskich o ufundowaniu tablicy pamiątkowej na rodzinnym domu Józefa Mroszczaka przy Placu Słowackiego w Nowym Targu.

js/