Nagroda Województwa Małopolskiego „Pamięć i Tożsamość” przyznawana jest instytucjom za realizację zadań związanych z propagowaniem historii Polski, postaw patriotycznych oraz podtrzymywaniem dziedzictwa kulturowego.
Założona w 1894 roku organizacja, działa na terenie Zakopanego od 130 lat. Powstała w czasie zaborów, aby podtrzymywać ducha narodowego i rozwijać aktywność fizyczną. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w okresie 20-lecia międzywojennego w zakopiańskiej organizacji działało blisko 160 członków, a cały ruch liczył ponad 120 tys. osób. W ramach jego działalności ćwiczyć mogły również kobiety, nieważny był status materialny, liczyła się natomiast chęć do działania i gotowość do bezinteresownej pomocy innym. W zawodach zakopiańskiego Sokoła pierwsze nagrody zdobywał Stanisław Marusarz, działała biblioteka, pierwsze kino we wsi Zakopane. Dzięki niezłomnym działaczom, mimo zdelegalizowania Sokół przetrwał również czasy II wojny światowej, a następnie komunizmu. Po tym trudnym okresie odrodził się i już od blisko 40 lat funkcjonuje jako organizacja w przestrzeni kulturalnej i sportowej Zakopanego. Sokół prowadzi nieformalne centrum kultury, dwa kina, sekcje sportowe i kulturalne. Ostatnio, działając z liczną grupą dzieci, młodzieży, dorosłych i seniorów, uruchomił też Miejsce Aktywności Mieszkańców, w którym chętnie spotykają się Zakopiańczycy. Historia Sokoła to wiele znanych postaci, działaczy, sportowców i polityków.
Urszula Jasiewicz, Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" Gniazdo w Zakopanem
